Nieuwe kans voor Tsipras - door Marjan Cauwenberg (Dutch)

Syriza wordt met 35,5% opnieuw de grootste partij. De Europese leiders halen opgelucht adem. Voor hen is het het signaal dat de Grieken akkoord gaan met het memorandum. Dat kon ook moeilijk anders, want vijf partijen hebben het memorandum ondertekend, niet alleen hun coalitepartner ANEL, ook Nea Demokratia, Pasok and Potami, die in de oppositie zat

De nieuwe verkiezingen kwamen er na het memorandum van juli, dat Tsipras met het mes op de keel en de banken al twee weken gesloten, ondertekende. Hij kreeg dat later maar met moeite goedgekeurd in het parlement, en enkel omdat de oppositiepartijen mee ondertekenden. Binnen zijn eigen partij kwam er een breuk. Tsipras nam ontslag en de Grieken konden vandaag voor de derde keer dit jaar naar de stembus.

De Grieken mochten dan wel een nieuwe regering kiezen, ze wisten dat het niet veel zou uitmaken. Europa had hen al op voorhand gewaarschuwd dat het memorandum niet zou worden heronderhandeld, wie ze ook zouden kiezen. Ongeacht welke partij vandaag won, voor Europa zou het een signaal zijn dat de Grieken 'ja' hebben gezegd tegen de nieuwe besparingsmaatregelen van de 'instellingen'.

Niets is minder waar. De Grieken kozen vandaag een nieuwe regering en in tegenstelling tot juli, niet voor of tegen een moordend besparingsbeleid. Dat dit er hoedanook zal komen, daar zijn de meeste Grieken dan ook vanuit gegaan. En dus hebben ze gekozen voor de partij waarin ze nog het meest vertrouwen hebben. Dat blijkt nog steeds Syriza, ondanks haar zware verantwoordelijkheid bij de ondertekening van het memorandum. Dat is veelzeggend, maar het zegt niet alles. En één ding dat het zeker niet zegt, is dat de Grieken hiermee hebben toegestemd met het memorandum. Het zegt wel veel over de andere, traditionele partijen. Dat PASOK Laliotis opnieuw op de verkiezingslijst zette, werd niet goed onthaald. Hij was in de jaren 90 betrokken bij een aantal grote corruptiezaken en staat voor de meeste Grieken voor alles wat 'onder-de-tafel-politiek' wordt genoemd. En daar willen alle Grieken vandaag vanaf. 

De enige partij die op voorhand gelijk op koers lag met Syriza is het centrum-rechtse Nea Demokratia. Die haalde uiteindelijk 28% van de stemmen. In de polls kregen beide partijen 25% toebedeeld, maar met een vijfde van de kiezers nog onbeslist. Die hebben uiteindelijk toch voor Syriza gekozen. Een aantal van de trouwe kiezers van Nea Demokratia is bovendien overgestapt naar het extreem-rechtse Gouden Dageraad.

Lage opkomst

Slechts 55% van de kiesgerechtigden ging overigens vandaag naar de stembus. Dat is het laagste cijfer sinds de tweede wereldoorlog. Ook dat cijfer zegt veel. Na de democratische verkiezingen van januari en na vijf jaar onmenselijke besparingsmaatregelen, opgelegd door IMF, ECB en de Europese Raad, kozen de Grieken voor verandering. Syriza, een nieuwe partij, die beloofde de crisis op een heel andere manier aan te pakken, met maatregelen die de economie terug zuurstof zou geven, de gewone mensen zou sparen, en de grote bedrijven en inkomens zou doen bijdragen. Dat eerste minister Tsipras al deze beloftes niet is kunnen nakomen in de korte periode van zijn mandaat, heeft te maken met verschillende factoren, en hij heeft zeker ook zelf fouten gemaakt. Maar de aanslepende onderhandelingen met Europa die hem blokkeerden en een gebrek aan ervaring bij zijn team, wat wel vaker gebeurt bij partijen die op een korte tijd groot worden, hebben zeker ook een rol gespeeld.

Hoedanook, Europa lustte hem niet. Syriza was een spelbreker, want tegen beter weten in wilde Europa haar besparings- en privatiseringsbeleid doorzetten. Ondanks de bewijzen dat deze de voorbije vijf jaar de crisis enkel dieper en uitzichtlozer hebben gemaakt en talloze Grieken in de armoede hebben doen belanden. Voor de eerste keer sinds het ontstaan van de Europese Unie werd een democratisch verkozen regeringsleider zo onder druk gezet en bedreigd met het duidelijke doel hem aan de kant te zetten.

Dat lukte niet en in juli kregen de Grieken een nieuwe kans op democratie met het referendum. Ondanks nieuwe dreigingen, niet alleen uit Europa, ook van werkgevers die dreigden met loonvermindering als hun werknemers 'nee' zouden stemmen, was het toch deze 'oxi' die met bijna 62% van de stemmen won. Maar nog steeds hield Europa halsstarrig vol, totdat Tsipras toch tekende voor een memorandum dat voor veel Grieken eerder een doodvonnis betekent.

Het mentale effect dat dit heeft gehad op een groot deel van de bevolking, dat nog maar een paar maanden daarvoor eindelijk terug een beetje hoop had herwonnen, was enorm. De ontgoocheling en het gevoel van verraad zit heel diep. Niet alleen zijn de Grieken hun vertrouwen in de democratie verloren, ook hun hoop op enige beterschap is volledig kwijt. Dit is de reden dat er vandaag veel mensen niet kwamen opdagen in het stemhokje of de lange en dure reis naar hun geboorteplaats niet wilden of konden maken (In Griekenland moet je gaan stemmen in je geboorteplaats). Hiervoor draagt Europa zonder enige twijfel een zware verantwoordelijkheid.

Pyrrhusoverwinning?

Syriza heeft de Grieken in januari terug hoop gegeven. Hoop op verandering, hoop om uit de wurggreep van Europa te komen, hoop op een nieuwe toekomst, voor zichzelf en voor het land. De eerste vraag is natuurlijk hoe hij zijn regering zal samenstellen, opnieuw met ANEL of niet? Hij komt net zes zetels te kort voor een volledige meerderheid en ANEL zou dit gat kunnen vullen. Maar de belangrijkste vraag is of hij opnieuw de kant van het volk zal kiezen, en hoe hij zal omgaan met het memorandum. Want Europa zal hem (zeker hem) geen enkele ruimte geven om een aantal zaken opnieuw te onderhandelen (wat in deze campagne wel een programmapunt was van Syriza). Als hij dit niet doet, en de impact van het memorandum, dat nog hardvochtiger is dan de voorgaande, zal over enkele maanden duidelijk worden voor de Griekse bevolking, een impact die vele malen groter zal zijn dan de voorgaande, dreigt het volk zich tegen hem te keren. Met een grote kans op nog maar eens nieuwe verkiezingen, of in het slechtste geval, hevige opstanden. Dat zou dan wel eens het definitieve einde van Syriza kunnen betekenen. Maar misschien is dat wel wat Europa hoopt. En waarom het vandaag tevreden is over de verkiezingsuitslag.

Bron : http://www.dewereldmorgen.be/blog/marjancauwenberg/2015/09/20/nieuwe-kans-voor-tsipras